Nieuwsbrief 33, september 2023

Geachte lezer,


Voor u ligt de nieuwsbrief van september 2023. Hierin vindt u de volgende artikelen:

  • Energieleverancier kiezen?
  • Energie en warmtescans – doe die aanvraag!
  • Energiecoach worden- meld je aan!
  • ‘Westerveld bespaart Energie’- Doe mee als hulp-klusser bij de Fixbus
  • Westerveld grootschalige opwek van elektriciteit
  • Kennis over windprojecten
  • ‘Gekrakeel over het zonnepaneel’
  • Ons boekenplankje

Indien u aan de discussie mee wilt doen , dan horen we graag van u op Info@ECWesterveld.nl

Veel leesplezier, Jan Schepers

Nieuwsbrief 30, 2023 maart

is hier te downloaden als PDF

Laatste Nieuws

Tien (10) energie coöperaties verdeeld over gemeenten Meppel, De Wolden, Westerveld en Steenwijkerland hebben zich aangesloten om de mogelijkheden voor opwek van duurzame energie in het A32 gebied te onderzoeken. Het gaat in principe om wind, zon en groen gas. Er wordt ook wel van een energie landschap gesproken. De EC/W verwacht dat een regionale, in plaats van een gemeentelijke aanpak, een betere afstemming van opwek en belasting van het e-netwerk betekenen, minder fragmentatie door verspreide ontwikkelingen en betere kostenbeheersing. Er wordt ingezet op een hoog gehalte lokaal eigendom en minimale overlast voor bewoners. [nieuwsbladen Westervelder/De wolden, Meppeler krant, Steenwijker courant].

Isoleren tot we erbij neervallen!

In de vorige nieuwsbrief is veel aandacht besteed aan isoleren. Inmiddels is de dorpen actie “Westerveld bespaart energie” afgerond met bewonersbijeenkomsten in zes dorpshuizen. Er is overleg gaande over een vervolgtraject waarbij hulp geboden kan worden met het uitvoeren van kleine isolatiemaatregelen voor hen die dat niet zelf kunnen. De EC Westerveld gaat door met energiecafé’s waar dorp of buurtschap bewoners bijeen komen om te debatteren over energie en woning verduurzaming. In Diever werd een avond gehouden met bewoners van oude panden waaronder ook monumenten. Nogmaals werd duidelijk hoe moeilijk het is om een monument te verduurzamen zowel in technische zin als in de beperkingen die worden opgelegd. Bovendien kunnen of mogen vaak geen zonnepanelen worden aangelegd. Voor niet-monumenten werd een goed voorbeeld getoond van zonnepanelen, ingebracht in een rieten dak. Belangrijkste advies: schakel een onafhankelijke adviseur in voor maatwerkadvies, elke oudere woning is anders.

Inmiddels hebben de Westerveldse energiecoaches ca 180 energiescans en 60 warmtescans uitgevoerd.

Energietransitie met horten en stoten

We hebben een actieve minister Jetten. Een lijstje met aangekondigde beleidsmaatregelen:
-Huurders krijgen recht op installatie van zonnepanelen en warmtepompen
-Afbouw salderingsregeling
-Verplichting tot 20% bijmengen van groen gas in het gasnet
-Warmtepomp verplicht bij vervanging CV ketel na 2026 *) **)
-Alleen e-auto’s te koop na 2030 **)
-Zonnepanelen op grote daken vanaf 2025 **)
-Aanscherping CO2-heffing industrie en verhoging vliegbelasting
Iedereen in Nederland kan reageren op het beleidsprogramma via www.internetconsultatie.nl/beleidsprogramma_klimaat. Maar… nog geen subsidie voor thuisbatterijen (in België inmiddels afgeschaft).

*) De verplichting om na 2026, bij cv-ketel vervanging een warmtepomp te installeren heeft haken en ogen. Deze verplichting geldt namelijk voor alle woningen in Nederland en dus ook voor slecht geïsoleerde woningen. Bij slechte isolatie is nodig dat de woning wordt verwarmd met hoge temperatuur (65-80 Celcius). Warmtepompen werken minder efficiënt bij hoge temperaturen en gebruiken daardoor meer elektriciteit. Gevolg is een grotere CO2 uitstoot bij de elektriciteitscentrales en een hogere elektriciteitsrekening. Wat te doen? De CV-ketel vroegtijdig vóór 2026 vervangen? Wij denken dat het geld beter besteed zal zijn aan isolatie. Misschien de regeling beperken tot woningen met energielabel C en beter?

**) De EC/W maakt zich zorgen om doelstellingen van elektrificatie en duurzame elektriciteitsopwek, terwijl in Zuidwest Drenthe het elektriciteitsnet vol is een aansluitingen voor windturbines of zonnepark niet te krijgen zijn.

Hoofdartikel: Groen Gas

Eindelijk erkend als deel van de oplossing


De EC/W was oorspronkelijk (2017) opgericht met het doel groen gas te maken. Een lange tijd is dit onderwerp verguisd geweest om allerlei redenen, maar er is licht aan het einde van de tunnel. Genoemde bezwaren zijn slecht onderbouwd gebleken: het zou leiden tot uitbreiding van de veestapel, er zouden bomen in verstookt worden, stankoverlast…… en dan natuurlijk “we moeten van het gas af, dus geen gasleidingen meer.”. Er is een duidelijke kentering in de opvattingen over groen gas bij overheden, coöperaties en in de politiek. Reden om een overzicht te geven.

Wat is groen gas?

Groen gas wordt gegenereerd uit plantaardig afval óf dierlijke mest. Deze (rest)stoffen bevatten CO2 dat door planten uit de atmosfeer is opgenomen. Door vergisting ontstaat methaan (CH4) waarin de koolstof (C) uit koolstof dioxide (CO2) gebonden wordt aan waterstof (H). Dit is hetzelfde methaan als in aardgas voorkomt. Een vergister is een groot vat waarin bacteriën hun natuurlijke werk doen. Het ruwe gas uit de vergister heet biogas; het bevat nog ongewenste sporen van gassen en een teveel aan CO2. In een nabehandelingsinstallatie wordt bio-gas op de kwaliteit van aardgas gebracht en dan heet het groen gas. Dit wordt vervolgens via een meet- en controle installatie in het gasnet gebracht. Bij verbranding van groen gas (onze gasketels) ontstaat weer CO2, maar nooit meer dan door de planten eerst uit de atmosfeer werd opgenomen. Daarom is groen gas een duurzaam en circulair gas. Een doorsnee vergister- fabriek heeft twee hoofdvergisters en een na-vergister. In de laatste decennia werd het bio-gas zonder dure zuivering direct als brandstof voor een elektriciteitsgenerator gebruik, waarna de elektriciteit aan het net werd geleverd (warmte-krachtkoppeling). Dit is minder effectief dan groen gas maken. De vaste stof die overblijft uit de vergister tanks wordt digestaat genoemd. Afhankelijk van de samenstelling wordt het gebruikt voor bemesting. Soms wordt digestaat verkocht naar het buitenland zoals voor de druiventeelt.

Is er al groen gas?

Attero in Wijster samen met Kloosterman in Nieuwoord (zie verder in dit artikel) produceren al meer groen gas dan het verbruik door de gemeente Hoogeveen. Daarmee is het gemiddelde groen gas gehalte in het Rendo gasnet ca 10%. BEC in Coevorden produceert 26 mln m3 groen gas, meer dan nodig voor de gemeente. Rendo wil het gasnet in 2030 voor 100% gevuld hebben met groen gas.

Voordelen van groen gas:

Groen gas is een volwaardige vervanger van aardgas, en wel zonder fossiele CO2 uitstoot. Het bestaande gasnet een de apparaten thuis behoeven niet aangepast te worden. Het elektriciteitsnet hoeft minder verzwaard te worden dan in het geval van volledige elektrificatie (scenario zonder geen gasnet). Er zullen minder hectaren nodig zijn voor zonneparken en windturbines. Groen gas is eenvoudig op te slaan, in tegenstelling tot elektriciteit. Een nog niet duidelijk bewezen voordeel is de mogelijke bijdrage van mestvergisting in de reductie van stikstof uitstoot van veehouderijen.

Grondstoffen voor groen gas:

Biogene stoffen voor vergisting omvatten GFT, oliën en vetten van horecabedrijven, plantenresten van de landbouw (zoals mais silage, bietentopjes, aardappelloof enz), mest van runderen en kippen, rioolslib. In de toekomst mogelijk ook algen. Ook slachtafval is door hoge energie-inhoud geschikt (Zie website Bio Energy Coevorden -BEC). Voor een vergistingsinstallatie is nodig dat de beschikbaarheid van vergistbare biomassa voor lange tijd met afname contracten zeker gesteld is. Een markt is zeker nog niet ontwikkeld.

Positie noordelijke provincies:

Het Platform Groen Gas (www.platformgroengas.nl/) heeft een enquête gehouden onder bestuurders van gemeenten en noordelijke provincies. Als belangrijkste voordeel van groen gas wordt gezien (i) de lokale productie- en inzetmogelijkheden en (ii) het feit dat een net
verzwaring bij groen gas niet nodig is. Driekwart van de geënquêteerde Raads- en Statenleden denkt dat de productie van groen gas in en voor het buitengebied het draagvlak voor groen gas bij bewoners zal versterken. Als belangrijkste nadeel van groen gas wordt genoemd dat dit nog onvoldoende beschikbaar is en dat groen gas voor een deel afkomstig is van mest uit de intensieve veehouderij.

Standpunt Rijks Overheid:


Min. Jetten heeft aangekondigd 20% groen gas te willen bijmengen in het aardgas net. Om de productie van groen gas te stimuleren worden regels voor biogasprojecten versoepeld. Daarnaast kunnen exploitanten van biogasprojecten met een warmtekrachtkoppeling (zie boven) nu overstappen op de productie van groen gas.

Zuidwest Drenthe en groen gas:


Attero levert groen gas aan het Rendo gasnet. Dit gas komt van Kloosterman in Nieuweroord en van vergisters van Attero in Wijster en stroomt via een opwerk installatie naar het gasnet. In Coevorden heeft BEC een grote industriële vergistingsinstallatie waar ook biogene resten van de vleesindustrie (VanDrie) worden verwerkt. Dit gas gaat deels in het Rendo gasnet en het te veel wordt gecomprimeerd voor invoeding in het Gasunie net. In Giethoorn is een pluimveehouderij die groen gas levert aan het Rendo net, hier is een verdubbeling aan capaciteit gepland. De Gebiedscoöperatie Zuidwest-Drenthe werkt ook aan een vergister.

Groen gas en de EC/W:


Volgens de visie van de EC/W zal gebruik van aardgas geleidelijk worden afgebouwd door isolatie van woningen en toepassing van warmtepompen. Daarmee zal het gasverbruik verminderd worden van ca 25 mln m3 nu (90% aardgas, 10% groen gas) naar ca 5 mln m3 (alleen groen gas) in 2050. De EC/W gebruikt een rekenmodel ontwikkeld door KNN Advies , WEN en RVO en heeft diverse scenario’s voor groen gas opwek doorgerekend. Daarmee 4wordt aangetoond dat bijdrage van groen gas zal leiden tot minder opwek van duurzame elektriciteit uit wind en zon en dus minder hectaren die daarvoor nodig zijn.

Drenthe heeft recht op eigen groen gas


De strijd om groen gas in Nederland is losgebarsten – vooral omdat warmtenetten moeizaam van de grond komen. De beschikbare biogene grondstoffen zijn beperkt en waar nu nog over reststoffen wordt gesproken in de subsidiesystemen zal zich een commerciële markt gaan ontwikkelen.
Wij citeren : “De provincie moet het standpunt steunen dat in Drenthe geproduceerd groen gas ook in Drenthe gebruikt wordt en niet in de Randstad. Het gas moet beschikbaar zijn voor lokaal gebruik. Dat dringende advies geven Rendo en de gemeenten De Wolden, Hardenberg en Staphorst aan de Kamer. “Het kan niet zo zijn dat door een systematiek van certificaten in Drenthe geproduceerd groen gas elders wordt ingezet, terwijl in werkelijkheid gewoon aardgas wordt verbruikt”, zegt Rendo-directeur Eddy Veenstra.

Ons Boekenplankje:

“Geloof niet alles….” Door Jules de Waart , ISBN 978-94-6443-524-5 – Uitgeverij Pumbo.nl

Een bevlogen Jules de Waart gaat in op het wereldwijde debat over de veranderingen in het klimaat. De auteur richt zich niet zo zeer op één waarheid, maar schetst het problematische en uiterst felle debat dat wordt gevoerd tussen klimaat-alarmisten en klimaatsceptici met vooraanstaande wetenschappers in beide kampen. Daarbij worden talloze referenties aangehaald naar IPCC rapporten (internationale aandrijver van de Verenigde Naties), en publicaties door vele andere wetenschappers en universiteiten. Het boekje besluit met een aantal aanbevelingen voor de energietransitie door de auteur zelf.

Onze oproep voor besparingsideeën ( nieuwsbrief van september 2022)

In de vorige nieuwsbrief hebben we lezers gevraagd om ons besparings-ideeën te laten weten. Één van reacties heeft grote indruk op ons gemaakt. Een bewoner die anoniem wenst te blijven heeft alles uit de kast gehaald om het gas verbruik terug te brengen tot het minimum dat nodig is voor een korte douche per dag (17 m³ per jaar!). Een veelheid van kleine maatregelen leidde tot dit resultaat. Ja, ons alledaagse gemak werd even aan de kant gezet. De prioriteit lag meer op warm houden van het lichaam dan warm houden van de gehele woning. Ook koken en warmwatergebruik werden drastisch aangepakt. Wat we hiervan leren is dat een veelheid van kleine maatregelen, elk ogenschijnlijk onbeduidend, gezamenlijk een groot effect kunnen hebben. Op weg naar dit bereikte doel waren er ook tegenvallers. Een daarvan is dat als je in een huurwoning van het gas af bent, je geen toestemming krijgt om de aansluiting te laten verwijderen zodat je alsnog opgezadeld blijft met de jaarlijkse vaste kosten voor de aansluiting. Enfin, we belonen deze inzending uiteraard met de beloofde prijs, het boek Klimaat almanak, een gratis warmtescan of hulp bij kleine isolatiemaatregelen.

Regionale energiestrategie (RES 1.0)

Ingevolge de uitrol van het klimaatplan zijn de gemeenten aangewezen om regie te voeren voor de energietransitie. Dit vindt gecoördineerd plaats in een groter verband met de provincie Drenthe die een van de 30 energie regio’s in Nederland vormt. Vorig jaar werd de gemeentelijke ambitie voor grootschalige elektriciteitsopwekking geformuleerd (RES 1.0). Op dit moment werkt de gemeente aan de transitievisie warmte (TVW). RoyalHaskoningDNV is belast met het uitwerken van de TVW – als deel van dit werk werden verscheidene partijen waaronder de EC/W betrokken in een interview. (Zie hoofdartikel transitievisie warmte).

PCR ‘Zon op Stad & Esch Diever’ (Techniek)

In dit bericht delen wij met U waarom er voor de oost‐west opstelling is gekozen en welke
verdere technische keuzes er gemaakt zijn om de opbrengst te maximaliseren.
Daarbij is het goed te realiseren welke randvoorwaarden er precies zijn en hoe deze invloed hebben. Voor de hand liggende beperkingen zijn de ligging van het dak, omliggende beplanting (bomen), oppervlakte van het dak, sterkte en constructie van het dak en de leeftijd van het dak.
Maar de meest beperkende randvoorwaarde werd opgelegd door de netwerkbeheerder,
in dit geval Enexis. Om dat in Zuidwest Drenthe het elektrisch netwerk geen grote capaciteit aan kan, weigert de netwerkbeheerder om grote opwekkers aan te sluiten. Echter door een beslissing van de minister mogen alle kleinverbruikers tot en met een aansluiting van 3×80 ampère niet geweigerd worden.
Met deze beperking is het dus de opdracht om zoveel mogelijk energie het netwerk op te krijgen. Een oost‐west opstelling geeft opgewekte energie verspreidt over de dag.
zie plaatje hieronder: licht en donker groene curve.


De eerste stap is om te kiezen voor een zogenaamde oostwest opstelling in plaats van een
zuid opstelling. Het plaatje hierboven verduidelijkt dit. Indien alle panelen naar het zuiden
worden gericht, vind de maximale opwekking plaats rond het middag uur (blauwe curve)
Echter door de helft van de panelen meer neer het oosten te richten en de andere helft naar het westen plaatsen zijn er twee kleinere pieken op twee verschillende momenten van de dag (rode‐paarse curve). Zoals al aangegeven is de grootste beperking opgelegd door de Enexis.


Deze randvoorwaarde zegt dat er op elk moment van de dag niet meer dan een bepaalde
hoeveelheid energie mag worden geleverd aan het netwerk. Er kan en mag dus verschil in de geleverde en opgewekte energie zitten.

[Dit is een artikel uit de nieuwsbrief van Oktober 2020]

PCR ‘Zon op Stad & Esch Diever’ (update)

In de laatste maanden is er hard gewerkt door de EC/W en de firma Sjabbens. Er is
overeenkomst met de school voor het gebruik van het dak. De aansluiting voor terug levering naar het net is zeker gesteld met Enexis. De firma Sjabbens heeft een compleet ontwerp voor de installatie aangeleverd. Op 10 september werd een voorlichting bijeenkomst gehouden.


Een redelijk aantal inschrijvingen volgde – nog niet voldoende, maar in elk geval
aanmoedigend. Het afsluiten van verzekeringen van het project en de opstal blijkt veel
lastiger dan gedacht. Verscheidene brandschaden in het land hebben ertoe geleid dat – in de laatste maanden ‐ premies verveelvoudigd zijn en massa’s papierwerk ingediend moeten worden. We hebben aanvankelijk gestuurd op informatie over verzekeringen van collega coöperaties en HierOpgewekt; deze informatie is volledig achterhaald. Daar wordt nu hard aan gewerkt.

Inmiddels is het goede nieuws dat de subsidieregeling die de regeling verlaagd tarief (RVT)
gaat vervangen op 1 januari 2021, zodanig is verbeterd, dat daarmee een alternatief
beschikbaar is voor het geval dat vertragingen beletten dat we voor het einde van 2020 voor de RVT kunnen inschrijven.
De kernvraag bij dit alles is: willen eigenaren die zelf niet stroom kunnen opwekken op eigen dak dit elders doen. Het Stad & Esch project is de eerste zet die gedaan wordt om hieraan tegemoet te komen. We zullen alle mogelijkheden blijven onderzoeken om meer projecten te ontwikkelen voor iedereen die mee wil doen. Aanmelding als belangstellende blijft daarom van belang, ook al zou dat nog niet leiden tot deelname aan Zon op Stad&Esch Diever. Tenslotte willen wij ook weten voor wie wij dit werk doen en naar welke omvang van projecten we moeten kijken in de naaste toekomst.

[Dit is een artikel uit de nieuwsbrief van Oktober 2020]

Voortgangsrapportage ThuysGas.

Wij willen onze leden en anderen graag op de hoogte houden van de ontwikkelingen op het gebied van onze plannen met ThuysGas om Groen Gas te produceren voor de bewoners van de gemeente Westerveld. Zonneparken gebukt onder stikstofmaatregelen?

Op 29 mei 2019 deed de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State een belangrijke uitspraak over het Programma Aanpak Stikstof (PAS).
De Afdeling bestuursrechtspraak oordeelde dat het PAS niet als basis mag worden gebruikt voor toestemming voor activiteiten die extra stikstofuitstoot veroorzaken. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de uitbreiding van een veehouderij of de aanleg van een nieuwe weg.
Deze uitspraak heeft 18.000 projecten in Nederland op slot gezet. Bouwbedrijven werden kort daarop ook nog geconfronteerd met de PFAS problematiek. Die laatste werd snel opgelost door normverruiming. De stikstof maatregelen worden daarentegen streng aangescherpt. Het gaat hier over de bescherming van flora en fauna. We willen biodiversiteit en geen monocultuur.

Dat is een mooi streven, maar hoe zit het nu met een weiland vol zonnepanelen en de flora
en fauna daaronder. De vogels zijn er niet meer maar er groeit wel veel onkruid. De
Rijksuniversiteit Groningen gaat nu onderzoek doen naar veranderingen in de habitat onder de panelen. De zonneparkbouwers zullen nog verrast worden als er voor die bedrijfstak een soortgelijke stikstofuitspraak komt.
Na het indienen van verschillende plannen en vele discussies met de gemeente heeft B&W
ons recentelijk schriftelijk op de hoogte gesteld dat zij willen meewerken aan het oprichten van een Groen Gas productie plant aan de Oeverasaweg te Havelte.

Inmiddels hebben wij met verschillende banken en fondsen gesprekken gehad om te
vernemen hoe de financiering van een dergelijk groen project kan worden gerealiseerd.
Wij hebben ook contact met de producent van droge vergister installaties, zoals gebruikt wordt bij Attero te Wijster. Financiers willen alle denkbare risico’s vermijden en zien graag het gebruik van bewezen technologie. Uiteindelijk is het belangrijkste pad dat we nog moeten afleggen: de zekerstelling van de benodigde “feedstock” (bio‐grondstoffen). De benodigde biogrondstoffen kan afval of overschotten zijn maar ook energieteelt. Daarvoor hebben we contact gelegd met “Agrarisch Natuur Drenthe” met het doel gezamenlijk geïnteresseerde boeren te vinden voor de kweek van energiegewassen.

De planning is om in november/december een congres/seminar te organiseren met als
titel: Energiegewassen de toekomst voor Groen Gas.

[Dit artikel is ook terug te vinden in in de nieuwsbrief van Oktober 2020]