De EC/W heeft overleg gehad met de KEI over de begrippen lokaal eigendom en participatie. Een belangrijke eis van het klimaatplan is dat duurzame projecten 1worden ontwikkeld op basis van 50% lokaal eigendom en participatie van de bewoners. Er is nog veel te doen om tot de gewenste invulling voor duurzame energieprojecten voor de gemeente te komen. De EC/W wil dat de bewoners worden betrokken in de discussie.

Groen gas van en voor het dorp. Is dat mogelijk? Ja, Weet onderzoeker Annet Jantien Smit van de Hanzehogeschool in Groningen maar het is nog wel duur.

Kan een buurt of dorp koken en stoken op groen gas dat lokaal is geproduceerd uit eigen voedselresten, keuken- en tuinafval en wellicht ander organisch afval?

Annet Jantien Smit, onderzoeker/docent aan de Hanzehogeschool Groningen, kent het antwoord: Het kan in principe wel, maar de techniek om uit deze biomassa groen gas te maken is nu nog te duur.

Energiecoöperatie

Ze wil nu met onderzoekers, studenten en bedrijven in de regio bekijken of daar verandering in mogelijk is. Ze werven fondsen voor een haalbaarheidsstudie en een pilotproject, onder meer via het project Toukomst van het NPG. Beide studies moeten uitwijzen of grootschalige toepassing de techniek rendabel maakt, en hoe er draagvlak voor kan worden gecreëerd. De Groninger Energiekoepel zoekt al een energiecoöperatie die het idee wil uitproberen.

Er zijn volgens Smit veel situaties denkbaar waarin groen gas de beste oplossing is om de verwarming van bebouwing te verduurzamen. Het heeft dezelfde kwaliteit als aardgas. Bestaande gasleidingen en cv-ketels blijven bruikbaar.

‘Eenvoudigst en goedkoopst’

,,In landelijk gebied heb je veel oude woningen. Die staan meestal te ver uit elkaar om ze op een warmtenet aan te sluiten. Dat is niet handig en te duur. Als je ze wilt verwarmen met een warmtepomp moet je ze zo zwaar isoleren, dat is onbetaalbaar. Dus is het op zo’n plaats het eenvoudigst en goedkoopst om het aardgas te vervangen door groen gas.“

Smit noemt andere voordelen van het concept. ,,De vraag naar groen gas is groter dan het aanbod. Dat blijft waarschijnlijk nog lang zo. Naar verwachting is er in 2030 2 miljard kubieke meter van nodig voor de bebouwde omgeving. Daarnaast is er dan is een behoefte van nog eens 2 miljard kuub voor de industrie en transport, terwijl er nu nog maar zo’n 140 miljoen kuub van wordt gemaakt. Als je lokaal groen gas kunt produceren, kun je een deel van die behoefte afdekken en ben je niet afhankelijk van de markt. Door energie te maken uit biomassa waarvoor nog geen hoogwaardiger gebruik is lever je een bijdrage aan de circulaire economie. En het kan ook kosten besparen voor bijvoorbeeld afvalverwerking.”

IKEA-model

Dat op kleine schaal organisch afval verzamelen en vergisten niet rendabel is, bleek haar bij een onderzoek bij een deel van de stad-Groninger horeca. Het moest uitwijzen of het voor restauranthouders profijtelijk zou zijn om gezamenlijk voedsel- en keukenresten te vergisten tot biogas voor eigen gebruik.

Smit: ,,Dat was mogelijk als een vergister geen 150.000, maar 60.000 euro zou kosten. Of als de prijs van aardgas niet 70 cent, maar 2,25 euro per kubieke meter bedroeg. Ik kwam voor Toukomst op het idee voor een concept van vergisting op kleine schaal dat je op veel plaatsen kunt toepassen. Daarmee wordt de techniek vanzelf goedkoper. Denk aan een soort IKEA-model voor vergisters. Beleidsmakers zouden om het principe mogelijk te maken kunnen overwegen op groen gas geen belasting te heffen.”

Compost

Wat Smit voor ogen heeft zijn eenheden met drie vergisters.. De eerste zet moeilijk te vergisten ‘groen’ als bermgras om in biogas, een tweede vergister doet dat met tuinafval en keuken- en voedstelresten, de derde verrijkt het biogas tot groen gas. ,,Je moet per plekke kijken wat voor aanbod van biomassa er is. Misschien is er ook wel een boer die mest kan leveren. Van het digestaat, het restproduct van vergisting, kun je weer compost maken. ”

Smit verwacht veel van de mogelijkheden met bermgras. Dat is nu nog moeilijk te vergisten. Op de Hanzehogeschool wordt gewerkt aan een innovatief procedé dat met de inzet van bacteriën uit de koeienmaag die omzetting in biogas beter mogelijk maakt. ,,Met bermgras kun je verder niets. Het is te vervuild om er veevoer van te maken. Er is echter ontzettend veel van beschikbaar. Van de hoeveelheid die door de provincie Drenthe wordt gemaaid, kun je voor twee procent van de inwoners groen gas maken.”

Gebruiksmogelijkheden

Een ‘Energy Transition Centre for a Community’ noemt zij de installatie voor de groen-gasproductie. Die moet worden in haar visie worden ondergebracht in een soort kas die ook aan andere activiteiten onderdak kan bieden, zoals een buurtmoestuin of horeca. ,,.Maar alles in overleg met omwonenden en andere betrokkenen. Het leuke van het idee is dat het -anders dan bijvoorbeeld bij grote windparken- directe gebruiksmogelijkheden en aanknopingspunten biedt voor omwonenden en bedrijven.”

[Bron: Dagblad van het Noorden 14 Oktober 2020]

Op Prinsjesdag werd bekendgemaakt dat de Regeling Reductie Energiegebruik (RRE) wordt voortgezet in 2021, mét een mooie uitbreiding. Dit jaar was de maatregel enkel voor eigenaar-bewoners van een koopwoning, maar vanaf 2021 gaan ook huurders profiteren van de regeling. Daarnaast komen er regelingen voor energiebesparing bij het MKB.

Lees meer hier over op de website van het Drentsenergieloket.
Klik HIER om naar het artikel te gaan!

Hoe breed is het draagvlak voor de energietransitie in Drenthe? Die vraag blijft de discussie over duurzame energieopwekking beheersen. Veel meer nog dan fouten uit het verleden.

PvdA-Statenlid Peter Zwiers telde ‘géén insprekers’ gisteren in Provinciale Staten. ,,En dat is veelzeggend’’, zei hij. ,,We willen voorkomen dat we de bevolking pas spreken als alles al is geregeld.’’

Met ‘we’ doelde Zwiers niet per se alleen op de provincie, maar vooral ook op de gemeenten en de waterschappen met wie aan de Drentse Energie Tafel gewerkt wordt aan de eerste regionale energiestrategie.

Worden inwoners van Drenthe daar voldoende bij betrokken? Krijgen ze helder uitgelegd hoe ze kunnen aanhaken bij de plannen? En worden ze daartoe voldoende uitgenodigd of financieel gesteund?

Uit onderzoeken van de Rekenkamer en onderzoeksbureau LexNova bleek recent dat de (provinciale) overheid wat dat betreft wel aan de bak moet.

De concept Drentse RES 1.0 – de Drentse versie van de regionale uitwerkingen van afspraken in het landelijk Klimaatakkoord om in 2030 op land 35 TeraWattuur aan elektriciteit op te wekken uit wind en zon – werd voor het eerst uitgebreid besproken door de commissie Omgevingsbeleid. De Drentse gemeenten zijn ambitieus als het gaat om plannen voor duurzame energieopwekking, was een van de constateringen. Maar zijn ze niet te ambitieus?

De VVD vindt van wel, bleek uit de kritische noten die fractievoorzitter Willemien Meeuwissen kraakte. ,,We gebruiken in Drenthe 1,6 procent van de energie in Nederland, hier woont 2,6 procent van de bevolking en we nemen 9,9 procent van de gevraagde hoeveelheid op te wekken energie voor onze rekening. Waarom?”

En welke rol speelde de provincie hierin, wilde ze weten. ,,Ik heb begrepen dat de provincie bij gemeenten heeft aangedrongen om hoog in te zetten. En ik ken de heer Stelpstra als iemand die niet stil in een hoekje gaat zitten.’’

Gedeputeerde Tjisse Stelpstra (ChristenUnie) benadrukte dat als het aan de ‘ambitieuze Drentse gemeenten’ had gelegen het aanbod aan het rijk nog hoger was geweest. Of al hun plannen haalbaar zijn, dat moet nog blijken. Ze moeten technisch nog worden getoetst door het Planbureau voor de Leefomgeving.

Statenlid Ewoud Bos (GroenLinks) vroeg aan de nee-schuddende PVV wie nou eigenlijk géén belang hebben bij de energietransitie. ,,Ongeveer 1,1 miljoen Drenten”, was het antwoord van Statenlid Tjip Koopmans.

Bos vroeg ook concreet aandacht voor de Drentse doe-het-zelvers. Mensen die aan de slag willen met het verduurzamen van hun woning (sociale energietransitie) kunnen op basis van een aantal offertes een lening krijgen.

,,Maar mensen die zelf aan de slag willen met materialen, dus zonder aannemer, kunnen die lening niet krijgen.’’ Dat zou anders moeten, aldus Bos. Stelpstra zegde toe ook daar aandacht voor te vragen aan de Drentse Energie Tafel.

Forum voor Democratie en het CDA benoemden de omvang van het conceptdocument. ,,Een papieren tsunami’’, zei Jan Willem Drukker (Forum). ,,Voor een Statenlid al moeilijk doorheen te worstelen, laat staan voor een brede groep inwoners”, zei Klaas Neutel (CDA).

[Bron : Dagblad van het Noorden editie Donderdag 17 September 2020 pagina 25]

Een paar maanden geleden hebben de eerste bewoners van een bijna off-grid huis hun intrek genomen in een van de nieuwe koloniewoningen die sinds 2012 worden gebouwd in Frederiksoord en Wilhelminaoord. Hun huis onderscheidt zich van de rest doordat het (bijna) zelfvoorzienend is. Alle nieuwe koloniewoningen zijn energieneutraal, oftewel: de bewoners wekken ongeveer net zo veel energie op als ze zelf verbruiken.
Daar boven op hebben deze huizen ook geen aansluiting op het openbare riool, het drinkwaternet of een internet aansluiting

Lees meer in het Dagblad van het Noorden van 5 Sep 2020 op blz 21

Wil je meer weten over deze off-grid woningen volg dan de website www.koloniewoningoff-grid.nl

Veel maatregelen om woningen duurzamer te maken zijn volgens het Planbureau van de Leefomgeving voor de particuliere huiseigenaar niet rendabel. Zelfs niet met de huidige subsidieregelingen

De meeste investeringen die huizen duurzamer maken verdienen zichzelf niet terug. Zelfs gemeten over een lange periode is het vaak niet lonend. Uit onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) komt naar voren dat alleen investeringen in zonnepanelen voor particuliere huiseigenaren rendabel zijn.

Een conclusie die er niet om liegt. Een doorsnee burger bedenkt zich voortaan wel twee keer voordat hij een hoger energielabel nastreeft voor zijn woning. Om een rijtjeshuis van 100 vierkante meter helemaal energieneutraal te maken is hij gemiddeld 35.000 euro kwijt.

Voor Henk Moll bevat het onderzoek niks nieuws. ,,Ook uit ander onderzoek blijkt dat de energietransitie moeizaam verloopt’’, zegt de hoogleraar milieukunde en duurzaamheid aan de Rijksuniversiteit Groningen. ,,Het is niet makkelijk om bijna acht miljoen huishoudens voor te bereiden op een duurzame toekomst. Er zijn veel verschillen tussen hun woonsituaties en je kunt je terecht afvragen of de rekening ze uiteindelijk bevalt.’’

Martien Visser, lector energietransitie aan de Hanzehogeschool, brengt de nuance aan dat vooral kleine huishoudens met een relatief lage energierekening er weinig mee opschieten. ,,Voor die mensen loont het niet om woningen flink aan te passen om duurzaam te maken. De kosten daarvan zijn hoog, de energiebesparing gering.’’

Reinder Hoekstra, directeur van Natuur en Milieufederatie Drenthe, vindt de insteek van het rapport ‘te negatief’. ,,De onderzoekers zijn alleen maar gefocust op het einddoel energieneutraal, terwijl veel burgers genoeg kleine stappen kunnen zetten die op den duur rendabel zijn.’’

Moll beaamt dat de aanschaf van zonnepanelen een goede investering is. Dat bewijst ook de populariteit ervan. Afgelopen week werden panelen op het dak van het miljoenste huis geplaatst. Het is 25 jaar geleden dat de eerste persoon dit deed. Dat heeft hem destijds een vermogen gekost. ,,Dat was liefdewerk oud papier. Zulke mensen zijn goud waard.’’

Zonnepanelen zijn in de loop der jaren stukken goedkoper en efficiënter geworden. ,,Daarnaast zijn zonnepanelen zo populair dankzij de salderingsregeling’’, vult Visser aan. Mensen krijgen voor de geleverde stroom hetzelfde tarief als voor de stroom die ze afnemen. Maar het einde daarvan is in zicht. De regeling wordt tussen 2023 en 2030 jaarlijks met 9 procentpunt afgebouwd.

Voor eigenaren van zonnepanelen een flinke domper. Visser:. ,,Daar kun je een principieel standpunt over innemen. Maar niet iedereen in Nederland heeft een dak tot zijn beschikking waar ook nog eens voldoende zonlicht op valt. Je krijgt scheefgroei tussen mensen die dat wel en niet hebben. Zonnepanelen zijn na gemiddeld zeven jaar terugverdiend. Dan heb je het wel over een rendement van 15 procent. Ik begrijp dat die salderingsregeling stopt.’’

Moll is blij dat zonnepanelen zo gewild zijn, ‘maar het is niet genoeg’. Om het energieverbruik terug te dringen moeten mensen hun huis isoleren. ,,Dat is het startpunt.’’ Dak- en vloerisolatie kunnen volgens hem wel degelijk uit. ,,Bovendien wordt je huis er comfortabeler door. Dat is iets wat je niet in geld kunt uitdrukken.’’

Toch heeft zelfs een bezitter van een perfect geïsoleerd huis nog steeds energie nodig. Voor elektriciteit kunnen zonnepanelen op het dak dienst doen. Voor verwarming en warm water wordt het ‘moeilijk’, oordeelt Moll. Een warmtepomp is veel duurder dan een cv-ketel. Dat zit ’m niet alleen in de installatiekosten, maar ook in de aanpassing van het huis. ,,Dit is een ingrijpende oplossing, die flink in de papieren kan lopen.’’

Hij bestempelt de warmtepomp zelfs tot ‘een issue’. ,,Technisch is de warmtepomp nog in ontwikkeling. Maar ik ben er voorstander van dat er verder mee wordt geëxperimenteerd.’’

Visser vindt dat de overheid moet erkennen dat woonwijken geen eenheidsworst zijn en de bewoners evenmin. ,,Je kunt niet met één oplossing komen. Ik pleit voor een individuele benadering. Als je je huis toch gaat verbouwen, laat het dan gelijk isoleren en installeer een warmtepomp.’’

Peter Oosterhoff uit Warfhuizen heeft dat een paar jaar geleden gedaan. ,,Als je er financieel voordeel mee wilt behalen, moet je er niet aan beginnen’’, zegt hij.

Toch laat zijn geval zien dat het ook weer niet per definitie onrendabel hoeft te zijn. Hij heeft een oud huis uit 1870. Zelf spreekt hij van een matig geïsoleerde woning met energielabel D. Voor 12.500 euro heeft hij een warmtepomp aangeschaft (inclusief installatiekosten). Voor hetzelfde bedrag plaatste hij zonnepanelen op zijn dak. Het benodigde geld leende hij via energiebespaarlening.nl tegen een gunstige rente.

Oosterhoff betaalt 167 euro per maand aan rente en aflossing gedurende een periode van vijftien jaar. Verder neemt hij nog voor 30 euro extra aan elektriciteit af bij zijn leverancier. ,,Ik betaal dus nog geen 200 euro per maand. Dat is iets minder dan wat ik daarvoor aan gas en elektriciteit uitgaf.’’

Hij vertelt dat hij het geluk heeft dat er voldoende radiatoren in zijn huis zitten. Dat is een voorwaarde, anders krijg je het met een warmtepomp, waarvan het water maximaal 45 graden wordt, niet echt warm in de winter. Verder is het cruciaal dat er genoeg zonnepanelen op het dak liggen. Zijn elektriciteitsverbruik is met 5500 kwh zeer fors.

Oosterhoff: ,,Het is geen verdienmodel. Ik snap niet waarom het dat wel zou moeten zijn? Als je een auto koopt, heb je het toch ook niet over de terugverdientijd.’’

Veel huiseigenaren hebben overwaarde op hun woningen, constateert Hoekstra. Daarvan schaffen ze een nieuwe keuken of badkamer aan. ,,Dat verhoogt de waarde van hun huis. Dat geldt op de lange termijn ook voor investeringen in duurzaamheid, dus waarom zouden ze dat laten?’’

Visser denkt dat er nog veel moet gebeuren, maar is er ook al veel bereikt. ,,Dertig jaar geleden gebruikten we bijna twee keer zoveel gas als nu. We zijn op de goede weg.’’

Hoekstra: ,,Uit het rapport zou je de conclusie kunnen trekken dat de energietransitie gedoemd is tot falen. Maar het glas is halfvol of halfleeg. Als het voor de overheid en de markt een aansporing is om meer te doen, sta ik erachter.’’

Sommige politici hebben volgens Moll een ‘te rooskleurig’ beeld van de energietransitie. ,,Alleen een oproep aan de burger om zich goed te gedragen is niet voldoende. De politiek moet de energietransitie ook faciliteren met meer gerichte subsidies en betere financieringsregelingen. Anders trek je mensen niet over de streep.’’

Bron : Dagblad van het Noorden 25 Aug 2020 Pagina 2

Dit keer in het Dagblad van het Noorden een stuk over het maken van groene gas uit GFT door Attero.

Afval is bepaald geen rommel, vindt Attero. Het concern maakt in een centrale in Groningen duurzame energie uit huisvuil.

De afvalschat van duizenden Groninger huishoudens wordt zichtbaar op de lopende banden van Attero in de scheidingsfabriek van het afvalbedrijf aan de Duinkerkenstraat in Groningen. Enorme aantallen plastic verpakkingen, luiers, melkpakken, kunststof flesjes, bierblikjes en veel ondefinieerbare voorwerpen jagen er voorbij. Op weg naar verschillende bakken en een volgende stap in de verwerking.

,,Het metaal halen we eruit met magneten. Ook het organisch afval wordt uit het restafval gehaald. Net als de harde kunststoffen en de plastic verpakkingen’’, roept Edwin Wösten, productieleider huisvuil en vergisting bij Attero. Hij moet bijna schreeuwen om boven het lawaai van de machines uit te komen. Op de locatie werken 35 mensen in ploegendienst.

,,Tijdens de eerste maanden van de coronacrisis konden we hier trouwens wel zien dat thuiswerkers hun zolder aan het opruimen waren. Ineens lagen er heel veel oude videobanden tussen het restafval. En restanten van oude zwembadjes.’’

Wösten, gehuld in overall en voorzien van een veiligheidshelm en -bril, laat onvermoeibaar de verwerkingsinstallaties in het Groninger complex zien. De hal waar het bedrijfsafval en huisvuil arriveert. Met een grijper worden de zakken opgepakt en op een band gestort. Ze worden opengescheurd, zodat de verschillende afvalsoorten op de lopende band terechtkomen.

Vervolgens de loods waar het gft-afval binnenkomt. Dat wordt gewassen, gemixt, gezeefd en door een shredder gehaald, waardoor het kleiner wordt. Daarna gaat het naar de vier kloeke vergistingsreactoren, waar bacteriën het organisch afval omzetten in biogas. Jaarlijks gaat het om miljoenen kubieke meters. ,,Het is de grootste concentratie huisdieren van Groningen’’, lacht Attero-woordvoerder Robert Corijn, eveneens gehuld in een overall en voorzien van helm en veiligheidsbril.

We lopen naar de controlekamer van de vergistingsinstallatie. Het proces wordt daar elke dag nauwkeurig gemonitord. Om de vergisting op gang te houden, moet er steeds voldoende ‘brandstof’ beschikbaar zijn. ,,De vergisting gaat het hele jaar door. We zetten alleen af en toe een van de tanks stil voor onderhoud. Dan gaat het dak van de container en wordt alles schoongemaakt’’, zegt Wösten.

,,We vervangen hier Gronings aardgas’’, voegt Corijn toe. ,,We voegen zelfs een luchtje toe, zodat het ook ruikt als aardgas. Je kunt hier in Groningen dus koken op huisvuil.’’

De gasproductie van Attero in Wijster is soms zelfs zo omvangrijk, dat er een probleem ontstaat. ,,In Wijster overvoeren we het lokale gasnet. We hebben daar met de Gasunie een oplossing voor gezocht. Wanneer we nu te veel groen gas produceren, schakelen we automatisch over op het landelijke aardgasnetwerk en zetten daar ons gas af’’, legt Corijn uit.

Attero verwerkt op 15 locaties in Nederland elk jaar zo’n 3,5 miljoen ton afvalstoffen, waarvan zo’n 1,8 miljoen ton restafval. Uit die afvalberg worden plastic, metaal en drankenkartons teruggewonnen. Die materialen kunnen worden hergebruikt. Daarnaast heeft het concern drie centrales waar uit afval energie wordt gemaakt. Die staan in Moerdijk en dus ook in Wijster en Groningen.

In Groningen verbrandt Attero overigens geen afval. Het wordt er alleen gescheiden en er wordt zoals gezegd groen gas gemaakt. Groningen is ook de plek waar Attero voor het eerst drankenkartons uit het huisvuilnis viste om te recyclen. Dat geldt ook voor de nascheiding van kunststof verpakkingen uit de afvalberg.

,,We willen in Nederland zoveel mogelijk recyclen en duurzaam energie opwekken. Dat is wat wij hier doen’’, zegt Corijn in het kantoor van de afvalverwerker. ,,Het doel is zo weinig mogelijk restafval te produceren.’’

Soms is de recycling lastig. Corijn wijst op een toename van bijvoorbeeld verpakkingen van papier met een coating van kunststof. Of erger, er zijn al verpakkingen gesignaleerd met een PFAS-laagje.

Hij ziet nog een problematische afvalstroom: de ion-lithiumbatterijen en accu’s die tegenwoordig steeds meer in de kliko belanden. ,,Als ze zijn beschadigd, zijn ze licht ontvlambaar en kunnen ze spontaan in brand vliegen. Daar maken we ons zorgen over. Dat kan grote problemen geven.’’

Een van de omvangrijkste afvalstromen is het organische gft-afval. Attero zamelt de helft van alle Nederlandse gft-afval in. Die inzameling is eveneens niet zonder zorgen, zegt Corijn. ,,De hoeveelheid vervuiling die we daarin aantreffen is de laatste jaren verviervoudigd. Dat maakt de verwerking moeilijker en duurder.’’

Hoewel organisch afval ook prima kan worden gescheiden van andere afvalstromen, is het volgens hem beter dat thuis al te doen. ,,Als we het er hier nog uit moeten halen, kan het vervuild worden met andere stoffen. Dan is het bijvoorbeeld niet meer bruikbaar als compost in de akkerbouw.’’

De inzameling en afvalverwerking zijn in ons land weliswaar goed geregeld, toch blijft bijvoorbeeld het recyclen van kunststof lastig. De korrels die worden gemaakt uit opgehaald en verwerkt kunststof, zijn moeilijk te slijten. Corijn: ,,De olieprijs is heel laag, daardoor is plastic enorm goedkoop. Daar komt bij dat de autoproductie nu vrijwel stilligt, en daarmee valt een belangrijke afnemer weg. In heel Europa nemen de voorraden nu toe.’’

Fabrikanten van gerecycled kunststof zijn voortdurend op zoek naar nieuwe toepassingen. ,,Er worden nu bijvoorbeeld bloempotten van gemaakt, verpakkingen, steigerplanken en planken voor walkantbeschoeiing. Die laatste worden bijvoorbeeld gebruikt door de gemeente Groningen. Hartstikke goed.’’

Corijn zou graag zien dat de overheid zelf meer doet. Vooral het rijk laat het volgens hem afweten en koopt maar weinig gerecyclede kunststof. ,,De overheid kan helpen door daar meer van in te kopen dan de magere 10 procent die nu haar doelstelling is. We hebben vraag nodig, dan komt de circulaire economie pas echt op gang. We moeten nu steeds duwen, duwen en nog eens duwen. Toepassingen zijn er genoeg, maar de vraag blijft uit.’’

Bron: Dagblad van het Noorden 25 Aug 2020 op pagina 24